خیلی از شما‌هایی که این مطلب را می‌خوانید، آرزو دارید روزی به فضا سفر کنید؛ هیجان اکتشاف به همراه تنهایی و آرامشی که فقط در آن خلا ساکت وجود دارد. همه چیز فوق العاده به نظر می‌رسد و مطمئنم که همه شما پایه رفتن به این سفر هستید، اما برای تجربه یک ماجراجویی بزرگ و عالی باید یک سری چیز‌ها را فدا کنید.
کار‌های آرامش بخش کوچک مثل وقت گذراندن با دوستانتان، لذت بردن از تماشای یک فیلم یا در دست گرفتن یک لیوان شکلات داغ کنار بخاری در سرما، اولین چیز‌هایی هستند که باید به خاطر افزایش بهره وری و آسان شدن حمل ونقل کنار بگذارید.
اما مساله اصلی غذاهای فضایی است. آیا معده شما آمادگی این سفر را دارد؟
اولین غذاهای فضایی
اولین غذاهای فضایی واقعا افتضاح بودند.
جان گلن (John Glenn) اولین آمریکایی بود که در فضا غذا خورد و با این
که فهرست غذا‌ها خیلی اشتها بر انگیز نبود، او گفت که غذا خوردن در فضا آن
قدر هم بد نیست. فهرست غذایی از این قرار بود: مکعب‌های کوچک، پودر‌های خشک
شده-منجمد و نیمه مایعاتی که در تیوب‌های آلومینیومی‌ریخته شده بود.
در طول پرواز‌های پروژه مرکوری (Project Mercury)، فضانوردان از غذاهای
فضایی شکایت داشتند و می‌گفتند از فشار دادن تیوب‌ها متنفرند، دوباره مرطوب
کردن غذاهای خشک -منجمد غیرممکن است و خرده‌های مکعب‌های خوراکی در کابین
شناور می‌شود و با سیم کشی‌های دیواره آن تداخل می‌کند. وضعیت مایوس کننده
ای بود و لازم بود که اقدامی‌صورت گیرد. خوشبختانه ناسا (NASA) این قضیه
را جدی گرفت و شروع کرد به پیدا کردن راه چاره ای برای این کاشفان بی باک.
در ماموریت جمینی (Gemini) تیوب‌های آلومینیومی‌کاملا قابل پاره کردن شده
بودند، یک روکش ژلاتینی به مکعب‌های خوراکی اضافه شده بود تا از خرد شدن
آن‌ها جلوگیری کند و غذاهای خشک در پلاستیک مخصوصی بسته بندی شده بودند تا
برگرداندن آن‌ها به حالت اولیه آسان تر شود. تنوع هم بیشتر شد؛ کوکتل میگو،
مرغ و سبزیجات، پودینگ کره ای و سس سیب هم به فهرست غذاهای فضایی اضافه
شدند.
اما این برای همه فضانوردان خوش یمن نبود. جان یانگ (John Young) پنجاه سال
پیش سوار بر جمینی ۳ به مدار زمین پرتاب شد. همراه او همسفرش گاس گریسام
(Gus Grissom) بود و یک ساندویچ گوشت دو روزه که قاچاقی و بدون اجازه به
فضاپیما وارد کرده بود.
گریسام: این چیه؟
یانگ: ساندویچ گوشت.
گریسام: از کجا اومده؟
یانگ: من با خودم آوردمش. بگذار ببینیم مزه اش چطوره. بو می‌دهد، نه؟
حتما می‌توانید حدس بزنید که چه شد! بعد از دو گاز، ساندویچ هزار تکه شد و در همه جای فضاپیما پخش شد. حرکت خطرناکی بود، اما خوشبختانه اتفاق بدی نیفتاد.
تا زمان پرتاب آپولو (Apollo) هم کیفیت و هم تنوع غذاهای فضایی بیشتر شد. فضانوردان به آب داغ برای بهبود آماده سازی غذاهای خشک دسترسی داشتند و یک ظرف جدید به نام “کاسه قاشقی” غذا خوردن را برای آن‌ها لذت بخش تر کرد.
این ترکیب‌های خوشمزه چگونه درست می‌شوند؟
مهم ترین دغدغه آژانس فضایی این است که تا جای ممکن غذاهای فضایی سبک و
در عین حال مغذی، خوشمزه و بی نیاز از نگه داری در یخچال، حداقل برای مدت
زمانی طولانی، تولید کند. معمولا غذا‌هایی که در دسترس فضانوردان قرار
می‌گیرد شامل غذاهای قابل دوباره مرطوب کردن (rehydrateable)، غذاهای
پایدار شده با حرارت (thermostabilized)، غذاهای نیمه مرطوب، غذاهای در
معرض تابش قرار گرفته و غذاهای به شکل طبیعی می‌باشد و باید حداقل ۲۵۰۰
کالری در روز به بدن آن‌ها برساند.
غذاهای قابل دوباره مرطوب کردن، غذا‌هایی هستند که
محتویات آبکی آن‌ها خارج شده و در نتیجه بسیار خشک می‌باشند. این کار برای
کم کردن وزن و جلوگیری از فساد غذا‌ها انجام می‌شود. باکتری
متلاشی کننده غذا به اندازه ما به آب احتیاج دارد، و در این محیط‌های خشک
دوام نمی‌آورد. سلول‌های سوختی فضاپیما که اکسیژن و هیدروژن را برای تولید
برق ترکیب می‌کند، ذخایر فراوان آب را برای فضانوردان مهیا می‌کنند تا قبل
از خوردن با غذایشان مخلوط کنند.
غذاهای متنوع و گوناگونی- مانند انواع سوپ‌ها مثل سوپ مرغ، سوپ قارچ و خامه، غذا‌هایی مثل ماکارونی و پنیر یا مرغ و برنج و پیش غذا‌هایی مانند کوکتل میگو و غذاهای مخصوص صبحانه مثل املت و غلات- با این روش تهیه می‌شوند.
غذاهای پایدار شده با حرارت تحت حرارت قرار گرفته و سپس بسته بندی می‌شوند. در اصل این دسته شامل غذاهای کنسرو شده، در قوطی‌های آلومینیومی، قوطی‌های ساخته شده از دو نوع فلز، لیوان‌های پلاستیکی یا در کیسه‌های انعطاف پذیر می‌باشد. غذا‌هایی مثل خوراک گوشت و قارچ، گوجه فرنگی و بادمجان، خوراک مرغ و خامه و ژامبون به این روش آماده می‌شوند.
غذاهای نیمه مرطوب، به اندازه ای آب دارند که میکروب‌ها نمی‌توانند در آن رشد کنند و در عین حال بافت نرم غذا حفظ می‌شود و نیاز به آماده سازی ندارد. معمولا بین ۱۵ تا ۳۰ درصد محتویات آبکی آن‌ها حفظ می‌شود، اما چون مولکول‌های آب به طور شیمیایی به هم پیوسته اند، میکروب‌ها نمی‌توانند در آن رشد کنند. رایج ترین نوع آماده سازی در این روش نمک زدن و شکر زدن است.
هلو، گلابی و زردآلوی خشک شده و گوشت گاو خشک شده از این نوع غذا هستند.
غذاهای به شکل طبیعی هم در کیسه‌های شفاف و انعطاف پذیر
بسته بندی می‌شوند. برای خوردن آن‌ها نیاز به آماده سازی نیست. ناسا
غذا‌هایی مثل آجیل، غلات گرانولا و شیرینی‌ها را در این دسته قرار می‌دهد.
و در آخر می‌رسیم به غذاهای در معرض تابش قرار گرفته.
این نوع غذا بعد از پخته شدن در کیسه‌هایی با روکش آلومینیوم قرار می‌گیرد
و با تابش یونیزه، استرلیزه می‌شود تا در دمای اتاق پایدار باقی بماند.
استیک گوشت گاو تنها نمونه از این نوع غذا فضایی است که امروزه به مصرف فضانوردان می‌رسد.
غذاهای فضایی امروزه
امروزه، وضع غذای فضانوردان بهتر از همیشه است. در ISS با توجه به مقررات محدودیت در تولید آب، اکثر غذا‌ها هر ۹۰ روز به صورت یخ زده یا پایدار شده با حرارت تحویل داده می‌شوند. فضانوردان این غذاهای فضایی را در فر‌های مایکرویو آماده خوردن می‌کنند. کیفیت بهتر غذا‌ها در کنار اسباب غذاخوری که در فضا شناور نمی‌شوند و نشستن در هنگام غذا خوردن، باعث می‌شود غذاهای فضایی سیر کننده تر و لذت بخش تر باشند. هم چنین ملل مختلف برای فضانوردانشان غذاهای سنتی تهیه می‌کنند تا آن‌ها بتوانند با هم سفرانشان معاشرت کرده و یکدیگر را با فرهنگ‌های خود آشنا کنند.
انتخاب غذا برای فضانوردان اهمیت زیادی دارد، و هر چه مدت زمان پرواز بیشتر باشد اهمیت این انتخاب هم پر رنگ تر می‌شود.
ویکی کلوریس (Vickie Kloeris) مدیر سیستم‌های غذای فضایی JSC می‌گوید: وقتی
در ایستگاه فضایی هستید، خیلی از چیز‌هایی که اتفاق می‌افتد از کنترل شما
خارج است. غذا به عنوان چیزی که بر آن کنترل دارند به فضانوردان آرامش
می‌دهد. مساله غذا واقعا بار روانی زیادی دارد. تا به حال نشده است که کسی
قبل از رفتن به ایستگاه فضایی دغدغه غذا نداشته باشد.
مسافران می‌توانند غذای خود را انتخاب کنند، مثلا اگر کسی بخواهد سه شب پشت سر هم مرغ بخورد، می‌تواند.
از زمانی که غذاهای فضایی به یک سس سیب در تیوب خلاصه می‌شد، غذا خوردن در
فضا پیشرفت زیادی کرده است. مزارع فضایی هم در حال آزمایش هستند و به زودی
فضاپیما‌ها می‌توانند تقریبا همه غذای خود را برای سفر‌های طولانی تولید
کنند.
وبلاگ زیبا و جذابی داری.
موفق باشی دوست عزیز.